नवीन संसद भवनात जाण्यापूर्वी जुन्या संसदेच्या सेंट्रल हॉलमध्ये मंगळवारी निरोप समारंभाचे आयोजन करण्यात आले होते. यावेळी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी म्हणाले की, ही इमारत, हा सेंट्रल हॉल एकप्रकारे आपल्या भावनांनी भरलेला आहे. मोदी सेंट्रल हॉलमधील कार्यक्रमानंतर सर्व खासदारांना नव्या इमारतीत घेऊन गेले.
सेंट्रल हॉलमधील कार्यक्रमात बोलताना मोदी म्हणाले, हे आपल्याला भावनिक बनवते आणि कर्तव्यासाठी प्रेरित करते. स्वातंत्र्यापूर्वी हा विभाग एक प्रकारची लायब्ररी म्हणून वापरला जात होता. ते म्हणाले की, नंतर संविधान सभेची बैठक सुरू झाली आणि त्यानंतर येथे आपले संविधान आकाराला आले. येथेच 1947 मध्ये ब्रिटिश सरकारने सत्ता हस्तांतरित केली. हे सभागृह त्या प्रक्रियेचे साक्षीदार आहे.
मोदींच्या भाषणातील ठळक मुद्दे, म्हणाले- या सभागृहाने अनेक चुका सुधारल्या आहेत
- सेंट्रल हॉलमध्ये तिरंगा आणि राष्ट्रगीत स्वीकारण्यात आले. अनेक प्रसंगी दोन्ही सभागृहांनी भारताच्या भवितव्याबाबत निर्णय घेतले. आतापर्यंत लोकसभा आणि राज्यसभेने मिळून 4 हजारांहून अधिक कायदे केले आहेत.
- आम्ही सर्व भाग्यवान आहोत की आम्हाला कलम 370 मधून सभागृहात स्वातंत्र्य मिळवण्याची संधी मिळाली. अशा अनेक महत्त्वाच्या कामांमध्ये संसदेने महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे.
- याच संसदेत मुस्लिम भगिनी-मुलींना न्याय मिळण्याची प्रतीक्षा शाहबानो प्रकरणामुळे काहीशी उलटली. आमची ती चूक या सभागृहाने सुधारली.
- मी लाल किल्ल्यावरून म्हणालो होतो – हीच वेळ आहे, हीच योग्य वेळ आहे. एकामागून एक घटना पाहिल्या तर आज भारत नव्या चेतनेने जागृत झाला आहे. भारत नवीन ऊर्जेने भरलेला आहे. ही जाणीव, ही ऊर्जा या देशातील कोट्यवधी लोकांना त्यांच्या दृढनिश्चयाने यशाकडे नेऊ शकते. इच्छित परिणाम साध्य होतील. जितक्या वेगाने आपण कार्य करू तितक्या वेगाने आपल्याला परिणाम मिळतील.
मनेका म्हणाल्या- महिलांना समान अधिकार मिळणार आहेत
- सेंट्रल हॉलमध्ये खासदार मनेका गांधी यांनी पहिले भाषण केले. त्या म्हणाल्या, ‘आजचा दिवस ऐतिहासिक आहे. पंतप्रधान मोदींच्या नेतृत्वाखालील सरकारमध्ये महिलांना समान अधिकार मिळणार आहेत. महिला आरक्षणामुळे उपेक्षित महिलांचे भवितव्य बदलेल. आम्ही संसदेच्या नवीन इमारतीत जाणार आहोत. मी वयाच्या 32 व्या वर्षी संसदेत आले. माझ्या पतीच्या मृत्यूनंतर 9 वर्षांनी. मी अटलबिहारी वाजपेयी यांच्या नेतृत्वाखाली भाजपमध्ये प्रवेश केला. त्या म्हणाल्या, खासदार म्हणून मी माझ्या प्रयत्नातून परिवर्तन घडवून आणण्याचा प्रयत्न केला, मग ते पर्यावरण मंत्री म्हणून असो किंवा भाजपची खासदार म्हणून.
- काँग्रेसचे खासदार अधीर रंजन चौधरी म्हणाले की, आज आपण एका ऐतिहासिक घटनेचे साक्षीदार होणार आहोत. इंग्रजांच्या राजवटीपासून ते स्वातंत्र्य मिळेपर्यंतचे अद्भुत क्षण आपण या संसदेत अनुभवले आहेत. बाबासाहेब आंबेडकरांनी आपल्याला 395 आर्टिकल दिले आहेत. ही संधी साधून, कोणतीही खंत न बाळगता आणि काहीही न बोलता, मला असे म्हणायला हवे की मला या मंचावर उभे राहून उत्कंठा आणि उत्साह वाटत आहे.
जुन्या इमारतीतील निरोप समारंभाची छायाचित्रे…
भारताला 2047 पर्यंत विकसित राष्ट्र बनवण्याचा संकल्प करण्यासाठी मंगळवारी 19 सप्टेंबर रोजी संसदेच्या सेंट्रल हॉलमध्ये एक कार्यक्रम होणार आहे. यासाठी माजी पंतप्रधान मनमोहन सिंग यांना निमंत्रण पाठवण्यात आले आहे. मनमोहन सिंगही संबोधित करणार आहेत. यासोबतच झारखंडचे माजी मुख्यमंत्री शिबू सोरेन आणि मनेका गांधी यांनाही निमंत्रण पाठवण्यात आले आहे.
नवीन इमारत पूर्णपणे हायटेक
- संसदेची नवीन इमारत पूर्णपणे हायटेक आहे, प्रवेशासाठी कर्मचाऱ्यांचा चेहरा हाच त्यांचे ओळखपत्र असेल. नवीन इमारतीत प्रवेश घेण्यासाठी खासदारांना बायोमेट्रिक आधारित स्मार्ट कार्ड देण्यात आले आहेत.
- संसदेत भाषण कोणत्याही भाषेत होत असले तरी सदस्यांना ते त्यांच्याच भाषेत ऐकता येणार आहे. ही सुविधा संविधानात सूचीबद्ध केलेल्या सर्व २२ भाषांसाठी उपलब्ध असेल. संसद पूर्णपणे पेपरलेस असेल, सर्व खासदारांच्या टेबलवर एक टॅबलेट कॉम्प्युटर असेल ज्यामध्ये प्रत्येक मंत्री आणि खासदारांशी संबंधित प्रत्येक कागदपत्र आणि माहिती उपलब्ध असेल. ही कागदपत्रे २२ भाषांपैकी खासदारांच्या पसंतीच्या भाषेतही उपलब्ध असतील.
- मंत्री मंत्रालयाच्या सचिवांकडून माहिती रिअल टाइममध्ये घेऊ शकतील आणि संसदेत सादर करू शकतील. खासदारांची उपस्थिती आणि मतदान टॅबलेटद्वारे होणार आहे. खासदारांच्या उपस्थितीची मॅन्युअल मोजणी आता थांबणार आहे.
- जर एखादा सदस्य सभागृहाबाहेर असेल, परंतु त्याची बैठकीला उपस्थिती अनिवार्य असेल, तर नवीन इमारतीमध्ये व्हीसीद्वारे दूरस्थपणे अधिवेशन वा समितीच्या बैठकीत भाग घेण्याची सुविधा आहे.
18 सप्टेंबर रोजी मोदींच्या लोकसभेतील भाषणातील 5 महत्त्वाच्या गोष्टी…
1. रेल्वे प्लॅटफॉर्मवर राहणारा मुलगा संसदेत पोहोचला
पहिल्यांदा संसदेत प्रवेश केल्याच्या आठवणींना उजाळा देताना पंतप्रधान म्हणाले- खासदार म्हणून पहिल्यांदा जेव्हा मी या इमारतीत प्रवेश केला तेव्हा संसद भवनाच्या उंबरठ्यावर डोके टेकवले. लोकशाहीच्या या मंदिराला नमन करून मी आत पाय ठेवला. मी कल्पना करू शकत नाही, पण भारतीय लोकशाहीची ताकद इतकी आहे की रेल्वे प्लॅटफॉर्मवर राहणारा मुलगा संसदेत पोहोचतो. देश माझा इतका सन्मान करेल, याची कल्पनाही केली नव्हती.
2. जेव्हा एखादे कुटुंब जुने घर सोडते तेव्हा ते आपल्यासोबत अनेक आठवणी घेऊन जाते
पंतप्रधान म्हणाले- या सदनाला निरोप देणे हा खूप भावनिक क्षण आहे, जेव्हा कुटुंब जुने घर सोडून नवीन घरात जाते, तेव्हा अनेक आठवणी काही क्षणांसाठी हेलावून टाकतात. आपण हे घर सोडत असताना आपले मन आणि मेंदूही त्या भावनांनी आणि अनेक आठवणींनी भरून जातो. उत्सव, उत्साह, कटू गोड क्षण, भांडणे या आठवणींशी निगडीत आहेत.
3. नेहरूजींच्या स्तुतीसाठी कोण टाळ्या वाजवणार नाही?
यादरम्यान पीएम मोदींनी विरोधकांवरही निशाणा साधला. ते म्हणाले- सभागृहात अशा अनेक गोष्टी होत्या ज्या सर्वांच्या कौतुकास पात्र होत्या, पण त्यातही राजकारण चव्हाट्यावर आले असावे. या सभागृहात नेहरूजींची स्तुती झाली तर टाळ्या वाजवणार नाही असा एकही सदस्य नसेल. ६५ च्या युद्धात शास्त्रीजींनी याच सदनातून देशाच्या जवानांचे मनोबल वाढवले होते. या सदनातून इंदिरा गांधींनी बांगलादेशच्या मुक्तिसंग्रामाचे नेतृत्व केले.
4. संसदेवरील दहशतवादी हल्ला हा आपल्या आत्म्यावरील हल्ला होता
2001 मध्ये संसदेवर झालेला हल्लाही पंतप्रधान मोदींना आठवला. पीएम म्हणाले- हा हल्ला इमारतीवर नाही तर आमच्या आत्म्यावर होता. ती घटना हा देश कधीही विसरू शकत नाही. दहशतवाद्यांशी लढताना ज्या सुरक्षा जवानांनी आमचे रक्षण केले ते कधीही विसरता येणार नाही. ज्यांनी दहशतवाद्यांशी लढताना आपल्या सदस्यांना वाचवण्यासाठी छातीवर गोळ्या झाडल्या त्यांना आजही मी सलाम करतो.
4. आत्तापर्यंत 7500 हून अधिक प्रतिनिधी दोन्ही सभागृहात आले आहेत
सुरुवातीला महिला सदस्यांची संख्या कमी होती, हळूहळू त्यांची संख्या वाढत गेली. स्थापनेपासून आतापर्यंत 7500 हून अधिक प्रतिनिधी दोन्ही सभागृहात आले आहेत. या काळात सुमारे 600 महिला खासदार आल्या. इंद्रजीत गुप्ता जी ४३ वर्षे या सदनाचे साक्षीदार होते. शफीकुर रहमान वयाच्या ९३ व्या वर्षी सभागृहात येत आहेत. येथे संसद भवनाच्या गेटवर लिहिले आहे, लोकांसाठी दरवाजे उघडा आणि त्यांना त्यांचे हक्क कसे मिळतात ते पहा. काळानुसार संसदेची रचनाही बदलली. समाजातील सर्व स्तरातील लोकांनी येथे योगदान दिले आहे.
संसदेच्या शेवटच्या दिवशी काँग्रेस नेते काय म्हणाले?
- काँग्रेसचे खासदार अधीर रंजन चौधरी लोकसभेत म्हणाले – पोखरण दरम्यान विदेशी शक्तींनी आम्हाला रोखण्याचा खूप प्रयत्न केला पण आम्ही थांबलो नाही. अटलजींनी संपूर्ण जगाला संदेश दिला. त्या अणुचाचणीनंतर आपल्यावर लादलेले निर्बंध हटवण्याचे काम मनमोहन सिंग यांनी केले. ज्यांच्यावर भाजप गप्प बसल्याचा आरोप करत असे.
- राज्यसभेत बोलताना काँग्रेस अध्यक्ष मल्लिकार्जुन खरगे म्हणाले की, प्रत्येक वेळी आम्हाला विचारले जाते की आम्ही 70 वर्षांत काय केले? आज तुम्ही जे पुढे नेत आहात ते आम्ही केले, आम्ही ते सुरू केले. 1950 मध्ये जेव्हा आपण लोकशाही स्वीकारली तेव्हा अनेक परदेशी विद्वानांना वाटले की येथे लोकशाही अपयशी ठरेल कारण येथे लाखो निरक्षर लोक आहेत. आम्ही त्यांना चुकीचे सिद्ध केले. 70 वर्षात आपण हेच केले आहे.
10 महिला खासदारांनी सांगितल्या संसद भवनाच्या आठवणी: चिठ्ठी लिहून जुन्या इमारतीला निरोप
स्मृती इराणी यांनी संसदेच्या नवीन इमारतीचे काम सुरू होण्यासाठी शुभेच्छा दिल्या. हरसिमरत कौर बादल 2006 मध्ये संसद पाहिल्यापासून ते 2009 मध्ये पहिल्यांदा खासदार होण्यापर्यंत, 2014 मध्ये पहिल्यांदा मंत्री होण्यापर्यंत अनेक आठवणी या इमारतीच्या 144 खांबांशी निगडित आहेत. बादल म्हणाल्या की, इतिहास आणि हजारो भारतीय कलाकार, शिल्पकार आणि कामगारांच्या कलेने सजलेली ही सुंदर वास्तू माझ्यासाठी खूप शिकण्याचे ठिकाण आहे.
