नवी दिल्ली(वृत्तसंस्था)- राहुल गांधी यांचे लोकसभेचे सदस्यत्व रद्द झाले. वायनाडची जागा रिक्त झाली असून, पोटनिवडणूक कोण लढवणार हे ठरलेले नाही. राहुल पुढील 8 वर्षे निवडणूक लढवू शकतील की नाही, हेही निश्चित नाही. अमेठीतून कोण निवडणूक लढवणार हे ठरलेले नाही. अशा अनेक शंका-कुशंका असताना काँग्रेसमध्ये मोठी उलथापालथ सुरू आहे. सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार, शुक्रवार, 24 मार्च रोजी संध्याकाळी झालेल्या बैठकीत सोनिया गांधी आणि प्रियंका गांधी वाड्रा यांनी संपूर्ण परिस्थिती हाताळण्याची जबाबदारी घेतली आहे.
राहुल आता खासदार राहिले नसल्याचे शुक्रवारी दुपारी समजताच सोनिया गांधी आणि प्रियंका त्यांच्या घरी पोहोचल्या. नवीन रणनीती आखली गेली, खटला कसा लढवायचा आणि जनतेत कसे जायचे, या दोन्ही मुद्द्यांवर चर्चा झाली.
सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार, प्रियंका गांधी वायनाडमधून पोटनिवडणूक लढवणार असल्याची चर्चा झाली. खटल्याच्या परिस्थितीनुसार निर्णय घेतला जाईल, पण राहुल नसले तर प्रियंकाच असतील. दुसरे म्हणजे, सोनिया गांधी पुन्हा जनतेत सक्रिय होऊ शकतात. ते याला भावनिक मुद्दा बनविण्यात मदत करतील. प्रियंकांनी शुक्रवारी केलेल्या ट्विटद्वारे याची सुरुवात केली आहे.
राहुल यांची रणनीती, अदानींवर फोकस आणि सदस्यत्वाच्या मुद्द्यापासून अंतर
राहुल यांचे प्रकरण कायदेशीर गुंतागुंतीने भरलेले आहे. सध्या कायदेशीर लढाई काँग्रेसची कायदेशीर टीम पाहणार असल्याचा निर्णय पक्षनेतृत्वाने घेतला आहे. शिक्षा, सुरत सत्र न्यायालयाच्या निर्णयाविरुद्ध उच्च न्यायालयात अपील करणे आणि सदस्यत्व रद्द केल्याच्या मुद्दयावर सर्वोच्च न्यायालयात ही टीम काम करेल.
या काळात राहुल मागे हटणार नाहीत आणि जनतेतील खरी लढाई त्यांच्या नेतृत्वाखालीच लढली जाईल. 24 मार्चच्या बैठकीत सोनिया गांधी, प्रियंका गांधी आणि काँग्रेस अध्यक्ष मल्लिकार्जुन खरगे यांच्यासह सर्व बड्या नेत्यांचे यावर एकमत झाले होते. खुद्द राहुल गांधी या बैठकीपासून दूर राहिले आणि यामागेही एक विचारपूर्वक आखलेली रणनीती होती.
सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार, राहुल गांधींना सदस्यत्वाच्या मुद्द्यावरून पक्षाच्या हालचालींपासून दूर राहायचे आहे. त्यांना अदानींच्या मुद्द्यावर लक्ष केंद्रित करायचे आहे. 25 मार्च रोजी राहुल गांधी यांच्या पत्रकार परिषदेतही ते स्पष्ट झाले. पक्ष नेतृत्वालाही या मुद्द्यावर आक्रमक राहण्यास सांगण्यात आले आहे.
काँग्रेस अध्यक्ष मल्लिकार्जुन खरगे म्हणाले, ‘हे लोक राहुल गांधींना सत्य बोलण्यापासून रोखू इच्छितात. राहुलजी लढतील आणि संपूर्ण पक्ष त्यांच्यासोबत आहे. राहुलजी जे बोलले त्याची आम्ही 100 वेळा पुनरावृत्ती करू.’ काँग्रेसच्या सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार, दिल्लीपासून छोट्या जिल्ह्यांपर्यंत आणि शहरांमध्ये या लढ्याला मैदानी स्वरूप देण्याची योजना आखण्यात आली आहे.
25 मार्चपासून या योजनेअंतर्गत काँग्रेस राजघाटावर आंदोलन सुरू करणार आहे. यानंतर काँग्रेसच्या राज्य घटकांना सक्रिय केले जाईल आणि राजधानीत निदर्शने केली जातील. त्यानंतर राहुल गांधी यांनी मांडलेले मुद्दे जिल्हा काँग्रेस समित्यांच्या माध्यमातून छोट्या शहरांमध्ये नेले जातील.
प्रियंका गांधी वायनाडमधून निवडणूक लढवू शकतात, ट्विट बरेच काही सांगते
काँग्रेसच्या या बैठकीचा फोटो पाहा. टेबलच्या मध्यभागी काँग्रेसच्या माजी अध्यक्षा सोनिया गांधी आणि त्यांच्या शेजारी विद्यमान अध्यक्ष मल्लिकार्जुन खरगे आहेत.
राहुल यांच्या संसद सदस्यत्वाचा मुद्दा पुढे आल्यानंतर सोनिया आणि प्रियंका गांधी यांची पक्षातील सक्रियता वाढणार हे नक्की. राहुल गांधींना उच्च न्यायालयाकडून दिलासा मिळाला नाही आणि वायनाडमध्ये पोटनिवडणूक झाली, तर त्यांच्या जागी प्रियंका गांधी निवडणूक लढवू शकतात.
सध्या प्रियंका गांधी ना लोकसभेच्या खासदार आहेत ना राज्यसभेच्या. त्यांच्याकडे काँग्रेसचे सरचिटणीसपद आहे. अशा स्थितीत राहुल गांधींच्या सदस्यत्वानंतर निर्माण झालेल्या वातावरणाचे भांडवल करण्यासाठी प्रियंका गांधींपेक्षा चांगला उमेदवार काँग्रेसकडे नसेल.
त्यांचे ट्विट वाचा- ‘पीएम मोदीजी, तुमच्या गुंडांनी शहीद पंतप्रधानांच्या मुलाला देशद्रोही, मीर जाफर म्हटले. तुमच्या एका मुख्यमंत्र्यांनी प्रश्न उपस्थित केला की राहुल गांधींचे वडील कोण?
‘काश्मिरी पंडितांच्या प्रथेनुसार, मुलगा आपल्या वडिलांच्या मृत्यूनंतर पगडी घालतो, त्याची कौटुंबिक परंपरा कायम ठेवतो. संपूर्ण कुटुंबाचा आणि काश्मिरी पंडित समाजाचा अपमान करत तुम्ही संसदेत नेहरूंचे नाव का लावत नाही, असा सवाल केला. पण कोणत्याही न्यायाधीशाने तुम्हाला दोन वर्षांची शिक्षा दिली नाही.’
‘राहुल यांनी नीरव मोदी आणि मेहुल चोक्सीवर प्रश्न उपस्थित केला. तुमचा मित्र गौतम अदानी देशाच्या संसदेपेक्षा आणि भारतातील महान लोकांपेक्षा मोठा आहे का की त्याच्या लुटीवर प्रश्न उपस्थित झाला तेव्हा तुम्ही संतापले? गांधी घराण्याने भारतातील लोकशाहीला आपल्या रक्ताचे पाणी पाजले आहे, जे तुम्ही नष्ट करण्याचा प्रयत्न करत आहात. भ्याड आणि सत्तेच्या भुकेल्या हुकूमशहापुढे हे कुटुंब कधीच झुकले नाही आणि झुकणारही नाही. तुम्हाला जे वाटेल ते करा..’ या ट्विटमध्येही प्रियंकांनी पीएम आणि भाजपला भावनिक अँगलने घेरले आहे.
‘काँग्रेसचे नेते राहुल गांधी होते, राहुल गांधी आहेत आणि राहुल गांधीच राहतील’
काँग्रेसच्या एका वरिष्ठ नेत्याने नाव न छापण्याच्या अटीवर सांगितले की, ‘काँग्रेस पक्षाच्या नेतृत्वावर शंका असू शकत नाही. ज्या नेत्यावर संकट येताच संपूर्ण काँग्रेस हायकमांड धावले, पक्षाच्या दोन मुख्यमंत्र्यांनी दिल्लीत धाव घेतली, त्यांना पक्षाचा पूर्ण पाठिंबा असल्याचे स्पष्ट होते. अशा परिस्थितीत राहुल गांधींना कोर्टातून दिलासा मिळो वा ना मिळो, ते निवडणूक लढवतील वा नाही, पण काँग्रेसचे नेतृत्व त्यांच्याच हाती राहणार आहे.’
ज्येष्ठ पत्रकार हर्षवर्धन त्रिपाठी म्हणतात, ‘सोनिया गांधी सुरुवातीपासूनच स्पष्ट होत्या की त्यांना राहुल गांधींना नेतृत्वाच्या भूमिकेत पाहायचे आहे, अगदी प्रियंका गांधींनाही राहुलच्या पुढे ठेवायचे नाही. त्यामुळे काँग्रेसमधील नेतृत्वाबाबतचे चित्र स्पष्ट आहे, ते म्हणजे केवळ राहुल गांधीच नेते राहतील.
भारत जोडो यात्रेच्या माध्यमातून पहिल्यांदाच राहुल गांधींनी थेट सर्वात मोठी जनसंपर्क मोहीम चालवली. या भेटीतून पक्षाला प्रसिद्धी तर मिळालीच, पण राहुल गांधींनी काँग्रेस संघटनेतही आपली पकड मजबूत केली. या भेटीनंतर काँग्रेस पक्षातील प्रमुख नेत्यांमध्ये राहुल गांधी यांच्या नेतृत्वावर विश्वास वाढला आहे. राहुल गांधींची लढाई आपण संसदेपासून रस्त्यापर्यंत लढू, असा विश्वास काँग्रेस प्रदेशाध्यक्ष खरगे यांनी व्यक्त केला आहे.
भाजपच्या ओबीसी कार्डचे काँग्रेसकडे उत्तर नाही
राहुल गांधींचे संसद सदस्यत्व रद्द केल्याने, भाजपने आपल्या सर्व पत्रकार परिषदेत राहुल यांच्यावर ‘मोदी’ आडनाव वापरून ओबीसींचा अपमान केल्याचा आरोप केला आहे. भाजपने आपले केंद्रीय मंत्री धर्मेंद्र प्रधान, अनुराग ठाकूर प्रल्हाद पटेल आणि प्रल्हाद जोशी यांना मैदानात उतरवले आहे.
राहुल यांच्या सदस्यत्वाच्या मुद्द्यावरून भाजपने ओबीसींना अपमानित करण्याचे नॅरेटिव्ह सेट करण्याचा प्रयत्न केला, मात्र अजूनही काँग्रेस पक्षाकडून ठोस उत्तर देण्यात आलेले नाही. पत्रकार परिषदेत राहुल गांधींना ओबीसींचा अपमान करण्यासंबंधी प्रश्न विचारण्यात आला तेव्हा ते त्यांच्या मोदी-अदानी मुद्द्यावर ठाम राहिले आणि कोणतेही ठोस उत्तर देऊ शकले नाहीत.
‘काँग्रेसला एकसंध ठेवण्यासाठी गांधी कुटुंब आवश्यक, नेतृत्व बदलणार नाही’
काँग्रेसचा जवळून अभ्यास असणारे ज्येष्ठ पत्रकार विनोद शर्मा म्हणतात, ‘राहुल गांधींनी मुद्दा उपस्थित केला आहे की पीएम मोदींचा अदानींशी काय संबंध? राहुल गांधी काँग्रेसचे अध्यक्ष नसतील, पण भारत जोडो यात्रेपासून ते लोकसभेपर्यंत राहुल हे पक्षाचा मोठा चेहरा आहेत.’
‘पक्ष एकसंध ठेवण्यासाठी गांधी घराणे आवश्यक आहे, हे काँग्रेसचे बहुतांश नेते मान्य करतात. याचे सर्वात मोठे कारण म्हणजे गांधी चेहरा असल्यावर नेतृत्वाबाबत पक्षात भांडणे नसतात.’
राहुल यांचे सदस्यत्व रद्द झाल्यानंतर सोनिया गांधी पुन्हा पक्षात सक्रिय होतील का आणि राहुल गांधींऐवजी प्रियंका गांधींना चेहरा बनवता येईल का? यावर उत्तर देताना विनोद शर्मा म्हणतात, ‘मला वाटत नाही की असं होईल. राहुल गांधींना न्यायालयाकडून दिलासा मिळाला नाही, असे गृहीत धरले तर प्रियंका गांधी वायनाडमधून पोटनिवडणूक लढवू शकतात. वायनाडमध्ये काँग्रेस ज्या कोणाला उमेदवारी देईल, त्याचा विजय निश्चित आहे.’
राहुल यांच्या सदस्यत्वाच्या मुद्द्यावरून विरोधकांची एकजूट होणार का?
राहुल गांधींचे संसद सदस्यत्व गेल्याच्या वृत्तानंतर अचानक विरोधकांची एकजूट होताना दिसत आहे. राहुल गांधींच्या समर्थनार्थ आम आदमी पार्टी, तृणमूल काँग्रेस, समाजवादी पार्टी, बीआरएस यांनी भाजपवर हल्लाबोल केला आहे.
यापूर्वी तिसऱ्या आघाडीची चर्चा करणारे सपा आणि तृणमूलही या प्रकरणात काँग्रेससोबत उभे असल्याचे दिसत आहे. अशा स्थितीत 2024 च्या निवडणुकीपूर्वी राहुल गांधींच्या सदस्यत्वाच्या मुद्द्यावर विरोधी पक्ष एकत्र येतील का, असा अंदाज लावला जात आहे.
काँग्रेस पक्षाकडे नेतृत्वाच्या नावासाठी पर्याय नाही
ज्येष्ठ पत्रकार हर्षवर्धन त्रिपाठी म्हणतात, ‘राहुल गांधींनी 2019 च्या निवडणुकीत पराभूत झाल्यावर काँग्रेस अध्यक्षपद सोडले तेव्हापासून काँग्रेस नेतृत्वाच्या संकटाचा सामना करत होती. अध्यक्षपदाची निवडणूक ज्या पद्धतीने पार पडली, त्यावरून काँग्रेसमध्ये नेतृत्वाबाबत पर्याय नसल्याचे स्पष्ट झाले. भारत जोडो यात्रेनंतर काँग्रेससह सर्व विरोधी पक्षांच्या नेतेपदी राहुल गांधी यांना बसवण्याचा काँग्रेसचा मोठा प्रयत्न होता, मात्र राहुल गांधींच्या वक्तव्यांमुळे काँग्रेस पुन्हा पुन्हा घेरली जात होती.’
