नवी दिल्ली:-भारताचे 14 वे पंतप्रधान डॉ. मनमोहन सिंग यांचे गुरुवारी, 26 डिसेंबर रोजी नवी दिल्ली येथे निधन झाले. ते 92 वर्षांचे होते. मनमोहन सिंग यांना गुरुवारी संध्याकाळी ऑल इंडिया इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस (एम्स) च्या आपत्कालीन विभागात दाखल करण्यात आले, तिथे त्यांनी अखेरचा श्वास घेतला.
डाॅ. मनमोहन सिंग भारतातील सर्वात प्रतिष्ठित नेतेपंतप्रधान नरेंद्र मोदी
महमोहन सिंग यांच्या निधनावर पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्यासह देशातील दिग्गज नेत्यांनी शोक व्यक्त केला आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी ट्विटरवर लिहिले की, “भारतातील सर्वात प्रतिष्ठित नेते डॉ. मनमोहन सिंग यांच्या निधनाने शोक व्यक्त होत आहे. एका सामान्य कुटुंबातून ते एक प्रतिष्ठित अर्थतज्ज्ञ बनले. त्यांनी अर्थमंत्रिपदासह विविध सरकारी पदे भूषवली. आमच्या आर्थिक धोरणावर त्यांनी संसदेत केलेला हस्तक्षेपही व्यावहारिक होता आणि त्यांनी लोकांचे जीवनमान सुधारण्यासाठी व्यापक प्रयत्न केले.
डॉ. मनमोहन सिंग यांचा जन्म साध्या कुटुंबात झाला. कठीण परिस्थितीत शिक्षण घेऊन ते एक प्रतिष्ठित अर्थशास्त्रज्ञ बनले. त्यांच्या बुद्धिमत्तेने आणि कार्यक्षमतेने देशाच्या अर्थनीतीत अमूल्य योगदान दिले. वित्त मंत्री म्हणून त्यांनी काम करताना देशाला आर्थिक संकटातून बाहेर काढले आणि आर्थिक सुधारणांचा पाया रचला.
पंतप्रधान नरेंद्र मोदींनी व्यक्त केली शोकसंवेदना
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी मनमोहन सिंग यांना श्रद्धांजली अर्पण करत त्यांच्या कार्याचे कौतुक केले. त्यांनी म्हटले, “डॉ. मनमोहन सिंग हे देशाच्या विकासासाठी समर्पित नेता होते. ते नेहमीच साधेपणाचा आदर्श ठेवून कार्यरत राहिले. त्यांच्या निधनाने देशाने एक प्रामाणिक आणि कर्तव्यनिष्ठ नेता गमावला आहे.”
आर्थिक संकटातून देशाला बाहेर काढणारे नेता
डॉ. मनमोहन सिंग यांची ओळख 1991 च्या आर्थिक संकटाच्या काळात भारताला दिलेल्या दिशादर्शनासाठी आहे. त्यांनी आपल्या कार्यकाळात आर्थिक धोरणांत क्रांतिकारी बदल घडवून आणले. पंतप्रधान मोदींनी त्यांच्या या योगदानाचा उल्लेख करत सांगितले की, “त्यांनी देशाच्या अर्थव्यवस्थेला स्थैर्य देण्यासाठी मोठे प्रयत्न केले. ते संकटाच्या काळातही देशहितासाठी कायम कार्यरत राहिले.”पंतप्रधान मोदींनी त्यांच्या आणि डॉ. सिंग यांच्यातील चर्चांचा उल्लेख केला. त्यांनी सांगितले की, “मी गुजरातचा मुख्यमंत्री असताना डॉ. सिंग यांच्यासोबत अनेक वेळा शासनासंबंधी महत्त्वपूर्ण मुद्द्यांवर चर्चा झाली. त्यांची बुद्धिमत्ता आणि नम्रता नेहमी प्रेरणादायी ठरली.”डॉ. सिंग हे केवळ एक नेता नव्हे, तर ईमानदारी आणि सादगीचे प्रतीक होते. संसदेत त्यांचे हस्तक्षेप नेहमीच वस्तुनिष्ठ असायचे. त्यांच्या नेतृत्वाने देशाला जागतिक स्तरावर ओळख मिळवून दिली, असे मोदी म्हणाले.
मनमोहन सिंग यांच्या निधनावर दिल्ली एम्सने काय म्हटले?
नवी दिल्ली एम्सने एका अधिकृत निवेदनात म्हटले आहे की, “आम्ही भारताचे माजी पंतप्रधान डॉ. मनमोहन सिंग यांचे वयाच्या 92 व्या वर्षी निधन झाल्याचे अत्यंत दु:खाने घोषित करत आहोत.” वयाशी संबंधित आजारांमुळे त्यांच्यावर उपचार सुरू होते आणि 26 डिसेंबर 2024 रोजी ते घरीच बेशुद्ध पडले. त्यांना घरीच वैद्यकीय सेवा देण्यात आली. त्यांना रात्री 8.06 वाजता एम्स, नवी दिल्ली येथे वैद्यकीय आपत्कालीन स्थितीत आणण्यात आले. सर्व प्रयत्न करूनही त्यांना वाचवता आले नाही आणि रात्री 9:51 वाजता त्यांना मृत घोषित करण्यात आले.
प्रियांका गांधींची प्रतिक्रीया
काँग्रेस खासदार प्रियांका गांधी वाड्रा यांनी ट्विट केले की, “राजकारणात फार कमी लोक सरदार मनमोहन सिंग यांच्यासारखा आदर करतात. त्यांचा प्रामाणिकपणा आमच्यासाठी नेहमीच प्रेरणादायी असेल आणि या देशावर जे खरोखर प्रेम करतात त्यांच्यामध्ये ते नेहमीच उभे राहतील, कारण ते त्यांच्या कार्यात स्थिर राहिले. आपल्या विरोधकांच्या अन्यायकारक आणि गंभीरपणे वैयक्तिक हल्ल्यांनंतरही ते राष्ट्रसेवा करण्याची वचनबद्धता, ते खरोखरच समतावादी, बुद्धिमान, प्रबळ इच्छाशक्ती आणि धैर्यवान होते.”
केंद्रीय गृहमंत्री अमित शहा यांचे ट्विट
केंद्रीय गृहमंत्री अमित शहा यांचे ट्विट केले की, “माजी पंतप्रधान डॉ. मनमोहन सिंग यांच्या निधनाची बातमी अत्यंत दु:खद आहे. भारतीय रिझर्व्ह बँकेच्या गव्हर्नरपासून ते देशाच्या अर्थमंत्र्यांपर्यंत आणि पंतप्रधान म्हणून डॉ. मनमोहन सिंग यांनी प्रशासनात महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे. सिंग यांनी ट्विट केले की, “भारताचे माजी पंतप्रधान डॉ. मनमोहन सिंग यांच्या निधनाने खूप दुःख झाले. कठीण काळात भारताच्या अर्थव्यवस्थेच्या पुनर्बांधणीत त्यांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली. त्यांच्या सेवेबद्दल आणि बुद्धिमत्तेबद्दल त्यांचा सर्वत्र आदर होता. भारताच्या प्रगतीत त्यांनी दिलेले योगदान सदैव स्मरणात ठेवले जाईल.” त्यांच्या कुटुंबियांना आणि चाहत्यांसाठी माझ्या संवेदना.
दुरदर्शी राजकारणी, निष्कलंक नेता मल्लिकार्जून खर्गें
काँग्रेस अध्यक्ष मल्लिकार्जुन खर्गे यांनी ट्विट केले, “निःसंशयपणे, इतिहास तुमचा न्याय करेल, डॉ. मनमोहन सिंग जी! माजी पंतप्रधानांच्या निधनाने भारताने एक दूरदर्शी राजकारणी, निष्कलंक सचोटीचा नेता आणि अतुलनीय उंचीचा अर्थतज्ज्ञ गमावला आहे. आर्थिक उदारीकरण आणि त्यांच्या अधिकार-आधारित कल्याणकारी उदाहरणाच्या धोरणाने कोट्यवधी भारतीयांच्या जीवनात गंभीरपणे परिवर्तन केले, भारतात अक्षरशः एक मध्यमवर्ग निर्माण केला आणि करोडो लोकांना गरिबीतून बाहेर काढले…”
भारताचे भविष्य बदलणारा नेताअरविंद केजरीवाल
आपचे राष्ट्रीय संयोजक अरविंद केजरीवाल यांनी ट्विट केले, “भारताचे माजी पंतप्रधान डॉ. मनमोहन सिंग जी यांचे निधन हे देशाचे कधीही भरून न येणारे नुकसान आहे. त्यांच्या विद्वत्ता आणि साधेपणाचे गुण शब्दात मांडणे अशक्य आहे. ईश्वर त्यांच्या पुण्यवान आत्म्याला शांती देवो. पाय.” त्यांच्या कुटुंबीयांना आणि हितचिंतकांना माझ्या संवेदना. तो एक चांगला आणि सहनशील माणूस होता, एक हुशार अर्थशास्त्रज्ञ आणि एक सहकारी होता ज्याचा मी आदर करतो. भारताच्या आर्थिक भविष्याचा मार्ग बदलून टाकणारा माणूस म्हणून ते इतिहासात स्मरणात राहतील.”
देशाने प्रशासक, अर्थतज्ञ गमावलादेवेंद्र फडणवीस
भारताचे माजी पंतप्रधान डॉ. मनमोहन सिंग यांच्या निधनाने देशाने एक उमदा प्रशासक, अर्थतज्ञ गमावला आहे, अशी शोकसंवेदना मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी व्यक्त केली आहे. आपल्या शोकसंदेशात मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस म्हणतात की, रिझर्व्ह बँकेचे गव्हर्नर, अर्थमंत्री, पंतप्रधान अशा विविध भूमिकांमधून त्यांनी काम केले आणि देशवासियांना न्याय देण्याचा प्रयत्न केला.
भारताच्या राजकारणात स्वत:चे एक वेगळे स्थान निर्माण करण्याचा प्रयत्न केला. अर्थशास्त्राशी संबंधित विपूल लेखन सुद्धा त्यांनी केले. त्यांनी केलेले कार्य कायम देशवासियांच्या स्मरणात राहील. मी त्यांना भावपूर्ण श्रद्धांजली अर्पण करतो. त्यांच्या कुटुंबीयांच्या आणि चाहत्यांच्या दु:खात मी सहभागी आहे.
